Publiek Domeindag

Door Sebastiaan ter Burg, Maarten Zeinstra

Op 10 januari 2020 vond Publiek Domeindag plaats. Op deze dag vierden we de levens van makers en hun werken die dit jaar in het publieke domein terecht zijn gekomen. Een terugblik is zien in het programma van dit jaar.

Waarom Publiek Domeindag?

Auteursrechtelijke bescherming is tijdelijk. In Nederland is de vuistregel dat de duur van deze bescherming afloopt, 70 jaar na de dood van de laatstlevende maker. Het werk komt op 1 januari van het opvolgende jaar dan in het publieke domein terecht.

Veel archieven, bibliotheken en musea hebben werken van deze makers in hun collectie. Publiek Domeindag is voor deze organisaties een mooi moment om hun collectie onder de aandacht te brengen. Het is ook een aanleiding om kritisch naar hun eigen collectie te kijken en na te gaan van welke werken de rechtenstatus verandert van auteursrechtelijk beschermd naar publiek domein. Dit moeten ze ook in hun collectiebeheersysteem en op hun websites aanpassen. Voor veel werken betekent dat deze voor het eerst, zonder beperkingen, publiek gemaakt kunnen worden. En vervolgens ook gebruikt kunnen worden om wikipedia artikelen te verrijken.

Hoe wordt Publiek Domeindag georganiseerd?

De voorbereidingen voor Publiek Domeindag beginnen al vroeg in het jaar. We maken een analyse van de makers die meer dan 70 jaar geleden overleden zijn en kijken of er werken van deze makers in musea en archieven liggen. Wij gebruiken hierbij ook Wikidata, zoals deze query die al vooruit kijkt naar 2021.

Vervolgens wordt gekeken of deze werken daadwerkelijk in het publieke domein terecht komen. Als er meerdere mensen aan meegewerkt hebben, bijvoorbeeld bij een film of muziekstuk, dan kan het zijn dat er nog anderen zijn die auteursrecht op een werk hebben. Hiervoor organiseert Open Nederland elk jaar een masterclass.

Tijdens Publiek Domeindag worden enkele van deze makers uitgelicht. Experts worden gevraagd om te vertellen over hun levens, hun werk en de impact die deze makers op de samenleving hebben gehad.

Publiek Domeindag internationaal

Publiek domeindag wordt niet alleen in Nederland gevierd. In steeds meer landen wordt iets georganiseerd: van Venezuale tot Ghana, van conferenties tot Wikidata-edit-a-thons en fotowandelingen. Dit jaar is begonnen om al deze vieringen meer aan elkaar te verbinden

op PDDay.org om meer kennis en werken wereldwijd online beschikbaar te krijgen. Eén van de doelen hierbij is ook om het werk van makers dat wereldwijd verspreid is beter beschikbaar te maken. Een voorbeeld hiervan is Publiek Domeindag in België waarbij ze zoveel mogelijk werk van James Ensor beschikbaar hebben geprobeerd te maken.

Voorbeelden op Wikimedia

In het kader van Publiek Domeindag werden er 345 afbeeldingen van makers die publiek domein werden toegevoegd aan Wikimedia Commons. Het betreft werk van makers als Jan Willem Sluiter, Lou Asperslagh, Jos Croin en Herman Moerkerk. Deze afbeeldingen worden nu onder andere gebruikt in Wikipedia-artikelen over Jacob Israël de Haan, de Nederlandse, Engelse en Duitse Wikipedia-pagina over Jan Willem (Willy) Sluiter en op het Indonesische artikel over Jacob Christiaan Koningsberger. 

Alle afbeeldingen uit de upload zijn terug te vinden op Wikimedia Commons. 

Wie organiseren Publiek Domeindag?

Publiek Domeindag wordt elk jaar georganiseerd door de werkgroep publiek domein van vereniging Open Nederland, waar Wikimedia Nederland ook lid van is. Het afgelopen jaar werkten ook het Nationaal instituut voor Beeld en Geluid, de Koninklijke Bibliotheek en EYE Filmmuseum mee.

Meer weten?

Wil je meer weten? Kijk dan op www.publiekdomeindag.nl. Wil je mee helpen bij het organiseren van Publiek Domeindag? Sluiten je dan aan bij werkgroep door een mail te sturen naar sebastiaan@opennederland.nl.