Generatie Wikipedia: waar zijn nou die jonge Wikipedianen?

Door Thamara Groenleer, projectleider Wikimedia Nederland

Deze generatie jongeren (<27) is zo'n beetje opgegroeid met Wikipedia. Als ze een vraag hadden of iets wilden opzoeken, was Wikipedia - en het internet in brede zin - altijd dichtbij. Iets opzoeken voor een schoolopdracht, een idee voor een werkstuk bedenken of gewoon vanuit nieuwsgierigheid, Wikipedia was the place to go.

Maar wat motiveert sommige jongeren om actief bij te dragen aan ‘s werelds grootste internet-encyclopedie, terwijl andere jongeren Wikipedia enkel voor schoolwerkstukken gebruiken of zelfs misbruiken door vandalisme te plegen? Het afgelopen jaar heb ik onderzocht waarom jongeren al dan niet Wikipedia bewerken. Dit leverde waardevolle, nieuwe inzichten op voor Wikimedia Nederland.

Vroege start & intrinsieke motivatie

Jonge bewerkers beginnen vaak al op jonge leeftijd met het bewerken van Wikipedia, soms zelfs al als tiener. Bij sommige respondenten ontstond hun interesse voor Wikipedia door discussies op school over de betrouwbaarheid van de site. Hoewel ze leren dat Wikipedia niet als bron gebruikt mag worden op school, prikkelt dit juist hun nieuwsgierigheid naar de werking van het platform.

Intrinsieke motivatie is cruciaal. Hierin verschillen jonge bewerkers niet van volwassen bewerkers of bewerkers die al jaren actief zijn. Het onderzoek laat zien dat hoewel jonge bewerkers de bekende Jimmy Wales quote vaak niet kennen, ze wel uit hun hoofd benoemen dat ze willen bijdragen aan een wereld voor vrije, toegankelijke en betrouwbare kennis. Op Wikipedia leren ze omgaan met overlegstructuren, samenwerken en constructief discussiëren. Met de juiste omstandigheden – zoals een veilige werkomgeving, sociaal gedrag en sociaal contact – kunnen jonge bewerkers groeien binnen het platform, zichzelf ontwikkelen en nieuwe vaardigheden opdoen.

Sociale media & gamen

Veel jonge bewerkers zijn niet erg actief op sociale media. Zij besteden hun tijd online voornamelijk aan het bewerken van Wikipedia en het opzoeken van informatie, waarbij dit gaandeweg het gebruik van andere sociale media vervangt. Sociale media worden nog steeds gebruikt voor het volgen van memes, nieuws en om samen te gamen via spraakkanalen zoals Discord. De meest gebruikte apps binnen alle onderzoeksgroepen - jonge bewerkers en jonge niet-bewerkers - zijn YouTube, Discord en Instagram. Van alle respondenten binnen de onderzoeksgroepen heeft 40% gamen als hobby.

Uit onderzoek van Trimbos blijkt dat één op de drie (30%) van de scholieren vrijwel dagelijks gamet. Het percentage jongeren dat gamet ligt daarmee onder de respondenten hoger. Het onderzoek toont aan dat het bewerken van Wikipedia een alternatieve vrijetijdsbesteding kan zijn voor gamen, waarbij sommige respondenten overstappen naar Wikipedia vanwege de waarde die zij eraan hechten.

Uitdagingen & drempels

Zowel de jongeren die aan Wikipedia bijdragen als degenen die dat niet doen, geven aan dat ze zich voldoende gekwalificeerd moeten voelen om een bijdrage te kunnen leveren. Ze kampen vaak met onzekerheid, perfectionisme en twijfel. Dit wordt deels veroorzaakt door eerdere negatieve ervaringen, zoals kritiek of het zien van discussies op overlegpagina’s. Veel jonge Wikipedia bewerkers geven aan dat ze bewust niet op overlegpagina’s kijken en zich bewust afzijdig houden van (algemene) discussies. Ze vermijden actief conflicten. Jonge Wikipedia-bewerkers vertonen een hoge mate van zelfreflectie en hechten waarde aan een positieve, ondersteunende gemeenschap. Negatieve ervaringen kunnen echter langdurig invloed hebben op hun (online) zelfbeeld en gedrag.

Nieuwe generatie, oude gebruiken

De interesses van jonge Wikipedia-bewerkers lopen uiteen. Sommigen zijn meer gefascineerd door de technische kant van de encyclopedie, zoals de structuur van de website en data-gerelateerde activiteiten. Anderen willen juist meer traditionele encyclopedische artikelen schrijven.

De motivaties en ervaringen van jonge Wikipedianen verschillen niet significant van de bevindingen in eerder onderzoek van Wikimedia Nederland in de bredere Nederlandse Wikipedia-gemeenschap. Door hun leeftijd zijn ze echter gevoeliger voor kritiek wat hun gevoel van eigenwaarde aantast. Ze bewegen zich daarom voorzichtiger op het platform, bijvoorbeeld zonder hun leeftijd te vermelden, wat het lastig maakt om een (nieuwe) bewerker als jongere of tiener te herkennen.

Jonge bewerkers, vooral rond de 20 jaar, willen graag de Wikipedia-gemeenschap ontdekken en anderen ontmoeten, vooral leeftijdsgenoten. Ze waarderen online contact, maar hebben ook behoefte aan een veilige omgeving waar fouten gemaakt mogen worden. Het bewerken van Wikipedia biedt hen waardevolle mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling, het ontwikkelen van vaardigheden en het bouwen aan netwerken. Deze jonge Wikipedianen zijn de toekomstige bouwers van de encyclopedie.

Wat nu?

Wikimedia Nederland wil de groep jonge actieve bewerkers versterken, zodat zij op hun beurt nieuwe jonge bewerkers kunnen aantrekken. Dit betekent dat er ruimte moet zijn om elkaar te ontmoeten en elkaar te leren kennen. Naast het stimuleren van een jonge gemeenschap wordt ook gekeken naar de rol van scholen en hoe zij met Wikipedia omgaan. In het hoger onderwijs wordt al samengewerkt met docenten die Wikipedia in de klas gebruiken, maar uit dit onderzoek blijkt dat dit vaak te laat komt. Jongeren starten vaak al eerder met bewerken, en moeten daarom op eerdere leeftijd betrokken worden bij het platform. Want uiteindelijk zijn zij de Wikipedianen die de encyclopedie van de toekomst vorm zullen geven.

Hoewel het volledige onderzoek om privacyredenen niet wordt gepubliceerd, biedt de samenvatting nieuwe handvatten om de jongere generatie te enthousiasmeren voor het bewerken van Wikipedia. Lees de samenvatting in het Nederlands en Engels.

Engelse versie van dit artikel