Wikimedia Europe controleert toegang tot vrije kennis in Brussel

Door Dimitar Dimitrov, Beleidsdirecteur Wikimedia Europe

Wikimedia Europe

Wikimedia Europe is een vereniging van Europese Wikimedia-organisaties. Onze belangrijkste taak is het monitoren van EU-wetgeving die invloed heeft op vrije kennis in het algemeen, en Wikimedia-projecten in het bijzonder. We pleiten voor veranderingen die de toegang tot en de kwaliteit van kennis verbeteren. Vaak moeten we aan wetgevers uitleggen hoe sommige voorstellen die bedoeld zijn om grote platforms met winstoogmerk te reguleren, schadelijk kunnen zijn voor niet-commerciële samenwerkingsprojecten zoals het onze.

De verkiezingen voor het Europees Parlement zijn over enkele weken. In de praktijk betekent dit dat de laatste wetgevingsdossiers worden afgerond, of niet, en dat de meeste Europarlementariërs campagne gaan voeren. Hieronder de toppers:

European Media Freedom Act

Deze wet werd aangenomen door een stemming in de plenaire vergadering van het Europees Parlement op 13 maart 2024 en een stemming in de Raad op 26 maart 2024. De wet introduceert maatregelen zoals bescherming van journalisten tegen spionage en regels voor de besteding van fondsen voor openbare aankondigingen. Omdat het ook regelt hoe online platforms inhoud van media-uitgevers kunnen modereren, mengde Wikimedia zich in dit gesprek. Het uiteindelijke resultaat is dat de Wikimedia Foundation zal moeten voldoen aan een aantal bureaucratische maatregelen (die gedeeltelijk ook zijn voorzien door de DSA), de feitelijke verplichtingen voor het modereren van inhoud zijn gebonden aan business-to-business diensten, dus onze projecten zullen waarschijnlijk niet worden beïnvloed.

Cyber Resilience Act

Deze wet werd afgerond met een slotakkoord tussen het Parlement en de Raad. De wet wil de beveiliging van contentproducten (bijvoorbeeld je koelkast met AI) verbeteren door ontwikkelaars, fabrikanten of verkopers van software en producten verplichtingen op te leggen. De oorspronkelijk voorgestelde tekst zou het voor individuen en non-profits veel ingewikkelder hebben gemaakt om deel te nemen aan de gezamenlijke ontwikkeling van open source softwareprojecten. Het uiteindelijke resultaat komt met een reeks uitzonderingen. Vreselijk geschreven wetgeving, maar het zal in ieder geval vrije en open source software projecten niet schaden. Zie onze blog post voor details.

Anti-SLAPP

De anti-SLAPP-richtlijn (Strategic Lawsuits Against Public Participation) is aangenomen. De richtlijn introduceert gemeenschappelijke minimumregels “door een gemeenschappelijke EU-opvatting te ontwikkelen over wat een SLAPP is en door procedurele waarborgen in te voeren”. Zoals je misschien weet, worden onze projecten en gemeenschappen in heel Europa geconfronteerd met SLAPP-zaken, onder andere in Portugal en Estland, om er maar twee te noemen.

Over het geheel genomen kan de overeenkomst als bevredigend worden beschouwd, omdat er enkele gemeenschappelijke waarborgen worden ingevoerd die tot nu toe in de EU ontbraken. Er zijn echter een paar aspecten die kunnen en moeten worden verbeterd wanneer de lidstaten dit omzetten in nationale wetgeving (ze hebben twee jaar de tijd). We willen werken aan betere bescherming, zoals een mechanisme voor vroegtijdig ontslag, de mogelijkheid om het recht in te voeren om schadevergoeding te vragen en hoe grensoverschrijdende zaken worden vastgesteld. We zullen “omzettingsdocumentatie” voorbereiden en samenwerken met geïnteresseerde gemeenschappen over het hele continent.

Een dossier waarvan het steeds onwaarschijnlijker wordt dat het de eindstreep van de wetgeving haalt, is het voorstel over de bestrijding van seksueel misbruik van kinderen online. Het oorspronkelijke voorstel eist dat online diensten alle privéberichten scannen tegen een CSAM-database die door Europol in Den Haag moet worden bijgehouden. Het Europees Parlement en lidstaten zoals Duitsland en Oostenrijk zien dit als massasurveillance en het de facto afschaffen van end-to-end encryptie. Andere lidstaten en de verantwoordelijke commissaris Johannsson zien dit als een noodzakelijke en late maatregel om het probleem aan te pakken. Het Belgische voorzitterschap heeft een laatste poging gedaan om de kloof te overbruggen door nieuwe waarborgen voor te stellen. De EP-onderhandelaar, MEP Zaralejos (EPP ES), heeft van zijn kant voorgesteld om enkel berichten of specifieke accounts te scannen na gerechtelijke goedkeuring (vergelijkbaar met het aftappen van telefoons in de meeste landen). Toch lijken de partijen in dit gesprek niet dichter bij elkaar te komen.